zondag 5 juni 2016

Zondag: bij-tank-dag

GEVONDEN...!!! TROUVÉ...!!!

Het probleem bij het verzamelen van oud speelgoed is steeds het identificeren, dateren, het vinden van verdere informatie, enz. Dit is zeker noodzakelijk bij nieuwsoortig speelgoed gelinkt aan de gebeurtenissen van de Eerste Wereldoorlog. Terwijl de recente technologische oorlogs tuigen op het slagveld schokten en gevreesd werden (zware artillerie! tanks!) - zo vond het daarvan afgeleide speelgoed als “nouveauté’s” grif zijn weg bij het aanbod van catalogi van leidinggevende grootwarenhuizen zoals de Parijse Au Louvre, Au Bon Marché of Au Printemps. Voor het verzamelen van gegevens is dus het napluizen van deze catalogi van essentieel belang - voor zover deze nog voorhanden zijn... 

Het dateren van speelgoed voor het “naspelen” van de Groote Oorlog is belangrijk. Hoe vlug na het verschijnen op het slagveld van de ‘originelen’ speelden kinderen (naast met ‘patriottische’ gezelschap- en bordspelen of “panoplies” van militaire uniformen) ‘soldaatje’ met gecommercialiseerde, naar de werkelijkheid verkleinde modellen van pas op het slagveld geïntroduceerde artillerie, pantserauto’s of tanks? Alles hing natuurlijk van het marktaanbod af. Dit bleek bv. voor de tanks nagenoeg gelijktijdig te zijn met de ‘originelen’ (eerste tanks ingezet september 1916 Flers-Courcelette, april 1917 Chemin-des-Dames, november 1917 Cambrai). Eén feit staat vast (uit eigen jeugdherinnering): het aanbod aan dergelijk (jaarlijks ‘geactualiseerd’) speelgoed is nooit meer uit het aanbod weg te denken geweest - zeker niet tot eind jaren 1950 in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog...

Een voorbeeld daarvan is het plaatsen in de tijd van bijgaand model gepantserde auto (“automitrailleuse” of “auto canon blindé”). In de eindejaarcatalogus van Au bon Marché voor 1917-1918 komt de afbeelding ervan twee maal voor: éénmaal in groep met ‘tanks’ (die toen nog maar pas waren ingezet op het slagveld!), een tweede maal afzonderlijk. Het bestond daarbij (minstens) in twee verschillende versies én groottes (ca. 10 cm en ca. 20 cm, enkel het grootste model met veermechanisme), in blik en grijs geverfd. 
(verzameling Guido Deseijn aka Leflamand)